|
Beatyfikacja
Taki du�y, taki ma�y, mo�e �wi�tym by� - �piewa w jednej ze swoich piosenek "Arka Noego". Jednak chocia� wszyscy jeste�my predysponowani do �wi�to�ci, tylko nieliczni uznani zostaj� za �wi�tych, moc� �ci�le okre�lonego aktu ko�cielnego, poprzedzonego d�ugotrwa�ym procesem. Zbli�a si� beatyfikacja Jana Paw�a II. O wyja�nienie zasad procesu beatyfikacyjnego poprosili�my ks. dr Paw�a Mazurkiewicza z parafii NMP Matki Pi�knej Mi�o�ci na Tarchominie. Beatyfikacja a kanonizacja Beatyfikacja (�ac. beatificare - wyr�nia�) jest to oficjalne uznanie kogo� b�ogos�awionym i zezwolenie na jego publiczny kult, ale o zasi�gu lokalnym. Zasi�g lokalny mo�na rozumie� rozmaicie: mo�e on dotyczy� okre�lonego kraju, diecezji, miasta czy nawet zgromadzenia zakonnego. Istot� beatyfikacji jest to, �e papie� zaleca kult publiczny o ograniczonym zasi�gu. W ko�ciele pierwotnym katakumbowym i wczesno�redniowiecznym, beatyfikacji dokonywano spontanicznie. Kult �wi�tych pocz�tkowo dotyczy� zreszt� tylko m�czennik�w. Wkr�tce obj�� r�wnie� wyznawc�w, czyli osoby, kt�re nie ponios�y m�cze�stwa, ale ich �ycie charakteryzowa�a doskona�o�� w realizacji cn�t chrze�cija�skich. Od XII wieku do beatyfikacji wymagana by�a ju� zgoda Synodu Biskup�w i Stolicy Apostolskiej. Od roku 1634 beatyfikacj� mo�e zatwierdzi� tylko papie�. Tak jest do dzisiaj. Decyzj� o beatyfikacji, czyli o uznaniu kogo� za b�ogos�awionego podejmuje wi�c papie� po przeprowadzeniu procesu beatyfikacyjnego, kt�ry mo�e rozpocz�� si� najwcze�niej 5 lat po �mierci kandydata na o�tarze. Znamy trzy przypadki, gdy papie� odst�pi� od tego, bardzo precyzyjnie w odpowiednim dokumencie ko�cielnym okre�lonego wymogu. Sta�o si� tak w przypadku Matki Teresy z Kalkuty, Jana Paw�a II i siostry �ucji Dos Santos, kt�rej w 1917 r. w Fatimie objawi�a si� Matka Bo�a. Kanonizacja (�ac. canon -regu�a, przepis, wz�r) jest to akt ko�cielny, uznaj�cy osob� zmar�� za �wi�t�, nakazuj�cy jej powszechny, publiczny kult. Akt taki wydaje papie� po przeprowadzeniu procesu kanonizacyjnego. Aby og�osi� dan� osob� �wi�tym Ko�cio�a Powszechnego, osoba ta musi najpierw zosta� og�oszona b�ogos�awion�. R�nica mi�dzy beatyfikacj� a kanonizacj� polega wi�c na tym, �e kult b�ogos�awionych jest ograniczony i ma charakter lokalny, �wi�ci za� doznaj� go w ca�ym Ko�ciele. Etapy i zasady procesu beatyfikacyjnego Przyj�to zasad�, �e ka�dy z obu omawianych wy�ej proces�w mo�e si� rozpocz�� tylko w diecezji w kt�rej zmar� kandydat na o�tarze, je�eli biskup tej diecezji uzyska odpowied� Stolicy Apostolskiej, �e nie ma przeszk�d w tej sprawie. Mog� o to prosi� wierni, mo�e tego dokona� sam biskup, ale podstaw� do takiej decyzji musi by� zawsze przekonanie wsp�lnoty ko�cielnej o �wi�to�ci kandydata. Nazywa si� j� "fama sanctitatis". Opinia �wi�to�ci powinna by� spontaniczna, nie wywo�ana sztucznie, sta�a, trwa�a, rozpowszechniona mi�dzy osobami godnymi wiary. Innymi s�owy, potrzebne jest co� takiego, co pojawi�o si� w dniu pogrzebu Jana Paw�a II, kiedy wierni, zgromadzeni na Placu �w. Piotra w Rzymie wyrazili swoj� opini� has�em: "Santo subito" - �wi�ty natychmiast. Taka opinia uwa�ana jest za g�os ludu Bo�ego, kt�ry nale�y przyj�� i rozwa�y�. Sam proces, przypominaj�cy procedur� stosowan� w prawie �wieckim, dokonuje si� w trzech etapach. Pierwszym jest proces diecezjalny, czyli zebranie materia�u dowodowego; drugim jest faza studyjna, polegaj�ca na opracowaniu "positio", czyli dokumentu stanowi�cego niejako syntez� ca�ego procesu; trzecim za� i ostatnim jest etap oceny spraw, kt�ry podejmuj� kolejne Komisje Kongregacji. Ich g�os ma charakter doradczy. Ostateczn� decyzj� podejmuje papie�. Etap diecezjalny Diecezjalny etap procesu beatyfikacyjnego polega na zebraniu wszelkiej dost�pnej dokumentacji dotycz�cej kandydata na o�tarze, kt�remu od momentu rozpocz�cia procesu beatyfikacyjnego przys�uguje tytu� S�ugi Bo�ego. Ta dokumentacja zbierana jest na szczeblu lokalnym, w diecezji, do kt�rej nale�a� kandydat. W przypadku Jana Paw�a II by�y to dwie diecezje: krakowska, z kt�r� by� zwi�zany przez d�ugie lata jako ksi�dz, biskup i kardyna� oraz rozpoczynaj�ca proces diecezja rzymska, kt�rej przewodzi� od chwili, gdy zosta� papie�em i w kt�rej te� umar�. Przedmiotem dochodzenia na tym etapie s� trzy elementy: fakty z �ycia kandydata na o�tarze, jego heroiczno�� cn�t, czyli doskona�o�� moralna oraz opinia �wi�to�ci, wspomniana ju� fama sanctitatis. Dokumenty te zawieraj� korespondencj�, zeznania �wiadk�w oraz r�nego rodzaju �wiadectwa wiary. W przypadku Jana Paw�a II w samej diecezji krakowskiej przes�uchano ok. 100 �wiadk�w. W diecezji rzymskiej r�wnie� zebrano poka�n� liczb� �wiadectw. W�r�d zgromadzonych materia��w jest te� wiele pi�knych, wzruszaj�cych list�w i �wiadectw os�b, kt�re niekoniecznie by�y blisko zwi�zane z papie�em, ale prosi�y go o modlitw� i wstawiennictwo duchowe. Zbieraniem dokument�w, a tak�e przes�uchiwaniem �wiadk�w zajmuje si� specjalna komisja, wyznaczona przez biskupa, tzw. Trybuna� Diecezjalny. Przewodniczy mu sam biskup lub jego delegat. W sk�ad trybuna�u wchodzi tak�e rzecznik sprawiedliwo�ci ("promotor iustitiae"), notariusze, a w przypadku cudu - biegli. Trybuna� korzysta z pomocy Komisji Historycznej i Teologicznej. Po zebraniu dokumentacji nast�puje sesja zamkni�cia post�powania w diecezji. Zgromadzone na etapie diecezjalnym materia�y s� nast�pnie przes�ane do Watyka�skiej Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych w Rzymie. Post�powanie w Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych Kongregacja jest zaanga�owana ju� w proces diecezjalny, pomagaj�c biskupowi przy zbieraniu dowod�w dotycz�cych cn�t i cud�w. Po otrzymaniu akt sprawy z diecezji, Kongregacja sprawdza jego wa�no�� i wyznacza relatora, pod kierunkiem kt�rego opracowuje si� "positio" czyli obszerny raport, ukazuj�cy duchow� sylwetk� S�ugi Bo�ego, zw�aszcza praktykowane przez niego cnoty i nadzwyczajne wydarzenia, jakie dokona�y si� za jego wstawiennictwem. Po wydrukowaniu "positio" nast�puje faza oceny pracy przez Komisje Kongregacji. S� nimi, tylko w sprawach dawnych, Komisja Historyczna, Komisja Teologiczna i Komisja Biskup�w i Kardyna��w. Natomiast sprawy zwi�zane z cudem s� oceniane przez Komisj� Medyczn�, Komisj� Teologiczn� oraz przez Komisj� Biskup�w i Kardyna��w. Je�eli wszystkie te prace wypadn� pomy�lnie, wydawany jest, za zgod� papie�a, dekret o heroiczno�ci cn�t i dekret o uznaniu cudu. W przypadku bowiem os�b, kt�re s� tzw. wyznawcami, (tzn. nie ponios�y �mierci za wiar�, czyli nie s� m�czennikami, tak jak to by�o w przypadku ksi�dza Popie�uszki, badany jest cud). Cud musi mie� miejsce po �mierci S�ugi Bo�ego, nie za jego �ycia. Tylko wtedy jest gwarancja nadprzyrodzono�ci. Cud na og� polega na uzdrowieniu, kt�re w �wietle aktualnej wiedzy medycznej jest nie do wyt�umaczenia. Musi to by� uzdrowienie trwa�e i radykalne. Na tym etapie pole do dzia�ania maj� lekarze, ale na temat cudu wypowiada si� te� komisja teolog�w. Jej stanowisko przedstawiane jest p�niej biskupom i kardyna�om, kt�rzy to nag�e i niewyt�umaczalne uzdrowienie uznaj� za przejaw mocy bo�ej, dokonanej za wstawiennictwem kandydata na b�ogos�awionego. Bywaj� oczywi�cie i inne cuda. Mo�emy m�wi� np. o cudzie nawr�cenia. Ale jest to sprawa bardzo subiektywna, trudna do obiektywnego potwierdzenia. Dlatego, wobec zaanga�owania autorytetu Ko�cio�a, bierze si� pod uwag� cud uzdrowienia. W przypadku S�ugi Bo�ego Jana Paw�a II, cho� m�wi si� o wielu cudach, jakie dokona�y si� za jego wstawiennictwem, wybrano jeden: uzdrowienie francuskiej zakonnicy, siostry Marie Simon Pierre z post�puj�cej choroby Parkinsona. Obydwa dekrety, o heroiczno�ci cn�t i o uznaniu cudu, s� aprobowane przez papie�a, a nast�pnie odczytywane w jego obecno�ci i podane do publicznej wiadomo�ci. Ostatnim akordem procesu beatyfikacyjnego jest uroczysty akt beatyfikacji, dokonywany przez papie�a lub przez jego delegata. Kanonizacja mo�e doj�� do skutku po uznaniu drugiego cudu, ale dokonanego ju� po dekretach stwierdzaj�cych heroiczno�� cn�t S�ugi Bo�ego i uznaniu pierwszego cudu, potrzebnego do beatyfikacji. Decyzj� o kanonizacji podejmuje papie�. Santo subito Historia procesu beatyfikacyjnego Jana Paw�a II rozpocz�a si� nieformalnie 8 kwietnia 2005 roku w czasie uroczysto�ci pogrzebowych papie�a Polaka. Wtedy to wielu wiernych trzyma�o transparenty z napisem Santo subito, co znaczy "�wi�ty natychmiast". 13 maja 2005 r., w rocznic� objawie� fatimskich i zamachu na Jana Paw�a II Benedykt XVI wyda� oficjalnie zgod� na rozpocz�cie procesu beatyfikacyjnego. Formalnie proces rozpocz�� si� 28 czerwca 2005 r. z chwil� zaprzysi�enia cz�onk�w trybuna�u. Postulatorem zosta� ks. S�awomir Oder. 4 listopada tego samego roku rozpocz�� si� proces beatyfikacyjny w archidiecezji krakowskiej. W katedrze na Wawelu odby�o si� pierwsze posiedzenie Trybuna�u Rogatoryjnego - pomocniczego, kt�remu przewodniczy� bp Tadeusz Pieronek. 23 marca 2007 r. Trybuna� Diecezjalny w Rzymie, badaj�cy spraw� uzdrowienia francuskiej zakonnicy, potwierdzi� fakt zaistnienia cudu. 2 kwietnia tego samego roku w Bazylice �w. Jana na Lateranie, w obecno�ci wikariusza generalnego Rzymu, kard. Camillo Ruiniego nast�pi�o zamkni�cie procesu beatyfikacyjnego na szczeblu diecezji rzymskiej, po czym przekazano ca�� dokumentacj� sprawy Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych. Jeszcze �aden proces beatyfikacyjny na poziomie diecezji w naszych czasach nie rozpocz�� si� tak szybko po �mierci kandydata na o�tarze i nie zako�czy� si� w ci�gu niespe�na dw�ch lat od jego otwarcia. 13 maja 2009 r. Kongregacja Spraw Kanonizacyjnych wyda�a pozytywn� opini� w sprawie heroiczno�ci cn�t Jana Paw�a II, a 12 stycznia 2011 r. cz�onkowie tej samej kongregacji pozytywnie zaopiniowali cud uzdrowienia francuskiej zakonnicy. Dwa dni p�niej, 14 stycznia 2011 r. Benedykt XVI podpisa� dekret o cudzie i wyznaczy� dat� beatyfikacji na niedziel� 1 maja 2011 r. podczas Mszy �w. na Placu �w. Piotra w Rzymie. Program uroczysto�ci beatyfikacyjnych Uroczysto�ci beatyfikacyjne Jana Paw�a II to nie tylko Msza �w. 1 maja. Ju� w sobot� 30 kwietnia od godz. 20.00 do 22.30 na antycznym stadionie Circo Massimo odb�dzie si� wieczorne czuwanie modlitewne, sk�adaj�ce si� z dw�ch cz�ci. Pierwsza rozpocznie si� uroczystym wniesieniem czczonego w bazylice Matki Bo�ej Wi�kszej obrazu maryjnego Salus Populi Romani, z udzia�em delegacji wszystkich rzymskich parafii. Nast�pnie obecni wys�uchaj� �wiadectw bliskich wsp�pracownik�w Jana Paw�a II, kard. Stanis�awa Dziwisza i by�ego watyka�skiego rzecznika Joaquina Navarro-Vallsa, oraz uzdrowionej za wstawiennictwem S�ugi Bo�ego siostry Marie Simon Pierre. Zobacz� te� na telebimach wa�ne momenty jego pontyfikatu. W drugiej cz�ci czuwania odm�wione zostan� tajemnice �wiat�a, kt�re to w�a�nie Jan Pawe� II wprowadzi� do r�a�ca. Co ciekawe, uruchomiony zostanie specjalny telemost z pi�cioma sanktuariami maryjnymi. Pierwszym z nich b�dzie sanktuarium Bo�ego Mi�osierdzia w �agiewnikach. Pozosta�e to: Guadelupe w Meksyku, Kawekamo-Bugando w Tanzanii, Harissa w Libanie i Fatima. Przez ca�� noc z soboty 30 kwietnia na niedziel� 1 maja otwartych b�dzie 8 ko�cio��w w centrum Rzymu. Msz� beatyfikacyjn� w niedziel� 1 maja na Placu �w. Piotra poprzedzi koronka do Mi�osierdzia Bo�ego, zako�czona �piewem po polsku "Jezu, ufam Tobie". Podczas mszy, po od�piewaniu "Kyrie", czyli "Panie, zmi�uj si� nad nami" zostanie po �acinie odczytany dokument papieski, og�aszaj�cy S�ug� Bo�ego Jana Paw�a II b�ogos�awionym, czemu towarzyszy� b�dzie ods�oni�cie obrazu i umieszczonych na o�tarzu relikwii. W modlitwie nast�puj�cej po od�piewaniu hymnu "Gloria", czyli "Chwa�a na wysoko�ci Bogu" mo�na ju� zwykle zwraca� si� do og�oszonego b�ogos�awionym, u�ywaj�c tekst�w liturgicznych, dotycz�cych jego osoby. W przypadku Jana Paw�a II b�dzie troch� inaczej. W Ko�ciele katolickim obowi�zuje zasada pierwsze�stwa dni liturgicznych. Niedziele Wielkanocy maj� pierwsze�stwo przed jakimikolwiek innymi obchodami. Dlatego we mszy beatyfikacyjnej b�d� u�yte teksty z Niedzieli Mi�osierdzia Bo�ego czyli II niedzieli po Wielkanocy. Pierwsza Msza �w., w kt�rej b�d� czytane odpowiednie teksty liturgiczne i modlitwy ku czci b�ogos�awionego Jana Paw�a II odprawiona zostanie dzie� p�niej, tzn. 2 maja, r�wnie� na Placu �w. Piotra. Natomiast polska msza dzi�kczynna zostanie odprawiona 3 maja w rzymskiej bazylice Santa Maria Maggiore. Trumna z cia�em Jana Paw�a II ani przed uroczysto�ci�, ani podczas jej trwania nie zostanie otwarta. Wierni b�d� mogli si� modli� w krypcie a� do 28 kwietnia, natomiast 29 i 30 kwietnia Groty Watyka�skie b�d� zamkni�te. Cia�o papie�a zostanie wydobyte z grobu i przeniesione w dniu beatyfikacji do Bazyliki Watyka�skiej przed o�tarz Konfesji. Po og�oszeniu b�ogos�awionym trumna ju� nie wr�ci na dawne miejsce, tylko zostanie przeniesiona do kaplicy �w. Sebastiana. Odt�d to ona, a nie Groty Watyka�skie b�dzie grobem Jana Paw�a II. Ka�dy b�ogos�awiony jest czczony w odpowiednim dniu roku liturgicznego. Najcz�ciej jest to dzie� jego �mierci, kt�ry nazywamy Dniem Narodzin dla Nieba. W przypadku Jana Paw�a II dniem jego �mierci jest 2 kwietnia, kt�ry cz�sto przypada w Wielkim Tygodniu. To zadecydowa�o, �e papie� b�dzie czczony w Ko�ciele kiedy indziej. By�a rozwa�ana data 16 pa�dziernika, czyli dzie� wyboru na papie�a. W Ko�ciele katolickim ten dzie� po�wi�cony jest �w. Jadwidze �l�skiej, zalecono wi�c, aby dniem liturgicznego wspominania Jana Paw�a II by� dzie� inauguracji pontyfikatu, czyli 22 pa�dziernika. notowa�a Joanna Kiwilszo |