Nowa Gazeta Praska

Zbli�aj�cy si� 11 dzie� listopada nosi nazw� �wi�ta Niepodleg�o�ci. W tym roku �wi�tujemy 86 rocznic� odbudowania Rzeczpospolitej. Jednak gdy bli�ej przyjrzymy si� tamtym dniom oka�e si�, �e w tym dniu Polska by�a ju� od kilku tygodni samodzielnym i suwerennym pa�stwem.

Gdy w 1914 roku wybuch�a Pierwsza Wojna �wiatowa nasze ziemie by�y podzielone pomi�dzy cztery pa�stwa: Austro - W�gry, Niemcy oraz Rosj�. Znalaz�y si� one w przeciwnych obozach i by�o to dla Polak�w bardzo szcz�liwe zrz�dzenie losu. Liczono na to, �e je�li wygra Rosja, zagarnie reszt� naszych ziem i stworzy z nich pa�stewko pod w�adz� cara. Je�li wygraliby Austriacy powsta�aby najprawdopodobniej potr�jna monarchia Austro - W�giersko - Polska, z cesarzem Franciszkiem J�zefem jako kr�lem Polski. Niemcy zdawali si� niezainteresowani naszymi ziemiami, jednak przebieg wojny zadecydowa�, �e to oni stali si� tymi, kt�rzy zadecydowali o losach naszego kraju.

Rosjanie i Austriacy wyniszczyli si� w pierwszych latach wojny i zar�wno jedni jak i drudzy nie mieli ani si�, ani autorytetu, aby Polacy mogliby by� im pos�uszni. W tej sytuacji zwyci�scy Niemcy (kt�rzy w sierpniu 1915 roku zaj�li Warszaw�) podj�li decyzj� o odbudowie Polski.

5 listopada 1916 roku wydano akt oznajmiaj�cy powstanie Kr�lestwa Polskiego. Ten dzie� powinni�my �wi�towa� jako dzie� odzyskania niepodleg�o�ci. Po pierwsze dlatego, �e od tego momentu sprawa polska wraca�a na salony wielkiej polityki i zar�wno Niemcy, jak i ich przeciwnicy (Francja, Wielka Brytania i os�abiona Rosja) musia�y Polakom podarowa� pa�stwo. Po drugie, od tego momentu zacz�o si� powstawanie polskich instytucji pa�stwowych - rz�du, administracji, policji, a przede wszystkim wojska. Otworzono zakazane przez Rosjan polskie szko�y, rozpocz�� dzia�alno�� Uniwersytet Warszawski, zacz�y dzia�a� polskie szko�y oficerskie.

W 1918 roku Wielka Wojna zmierza�a ku ko�cowi. Jesieni� wszyscy byli pewni, �e Niemcy i ich sojusznicy przegrali wojn�. 12 pa�dziernika rz�d Kr�lestwa Polskiego nazwany Rad� Regencyjn� zaaresztowa� genera�a Beselera - wojskowego gubernatora Warszawy, a nast�pnie przez radio og�osi�a zerwanie wszelkich zwi�zk�w z Cesarstwem Niemieckim. Niemcy byli tak s�abi, �e nie zareagowali. Zacz�to rozbudowywa� Wojsko Polskie, przygotowywa� si� do przej�cia w�adzy w ca�ej Polsce - Kr�lestwo Polskie obejmowa�o jedynie niewielk� cz�� naszych ziem.

Tymczasem na innych terenach tak�e organizowa�y si� polskie w�adze. 19 pa�dziernika powsta�a Rada Narodowa Ksi�stwa Cieszy�skiego, kt�re - z powodu bogatych z�� elaza i w�gla pragn�li nam ukra�� Czesi. 28 pa�dziernika powiod�o si� antyaustriackie powstanie w Krakowie. Jego sukces by� tak wielki, �e dzi� ma�o kto o nim wie: by�o przeprowadzone tak sprawnie, szybko i profesjonalnie, �e nie zgin�� nie tylko �aden Polak, ale nawet �aden Austriak! B�yskawicznie aresztowano cesarsk� administracj� i rozpocz�to tworzenie w�asnej - polskiej. Du�o bardziej skomplikowana by�a sytuacja w drugim w�wczas - co do wa�no�ci i wielko�ci miastem Polak�w - we Lwowie. Noc� 31 pa�dziernika posterunki na ulicach wystawili Ukrai�cy przebywaj�cy w tym mie�cie jako �o�nierze austriackiej armii. Jednak gdy tylko miasto obudzi�o si�, przegna�o (si�ami gimnazjalist�w, kucharek i nielicznych polskich �o�nierzy) Ukrai�c�w z ca�kowicie im obcego miasta. Jednak Lw�w pozosta� obl�ony i nara�ony na ostrza� broni� si� jeszcze przez p� roku. Tak�e inne ziemie polskie by�y w niebezpiecze�stwie: Wilno chcieli zagarn�� Litwini, Wielkopolska i Pomorze nadal by�o pod niemieckim panowaniem, a ze wschodu nadchodzi�o niebezpiecze�stwo najwi�ksze - bolszewicy.

W tej krytycznej sytuacji przyjecha� do Warszawy (wypuszczony przez Niemc�w z wi�zienia) J�zef Pi�sudski. Ten m�� stanu jeszcze przed wojn� przewidzia�, jak potocz� si� jej losy. Najpierw Niemcy pokonaj� Rosj�, a nast�pnie sami ulegn� ekonomicznej przewadze Francji i Wielkiej Brytanii. Zgodnie z tymi przewidywaniami najpierw popar� Austriak�w i Niemc�w, organizuj�c ochotnicze Legiony Polskie, a umiej�tnie prowadz�c negocjacje doprowadzi� do wydania wspomnianego aktu 5 listopada 1916 roku. Nast�pnie - wiedz�c, �e Niemcy nie mog� nam zaoferowa� nic wi�cej i nie chc�c, aby Polacy oddawali swe �ycie za Kaizera, doprowadzi� do tego, �e Legiony zosta�y rozwi�zane, a on sam znalaz� si� w niemieckiej niewoli. W taki oto spos�b sta� si� sojusznikiem Francuz�w, kt�rzy musieli uzna� w nim wroga Niemc�w i Austriak�w.

11 listopada 1918 roku Rada Regencyjna przekaza�a J�zefowi Pi�sudskiemu w�adz� nad Polskimi Si�ami Zbrojnymi. Pocz�tkowo nieliczne szybko powi�ksza�y swoje szeregi, gdy nap�ywali do nich byli legioni�ci i cz�onkowie Polskiej Organizacji Wojskowej - konspiracji za�o�onej przez Pi�sudskiego, zanim Niemcy wtr�cili go do wi�zienia. Wojsko Polskie mia�o jeden cel - obroni� niepodleg�o�� Kr�lestwa Polskiego i odzyska� dla niego zagro�one polskie ziemie.

J�zef Pi�sudski b�yskawicznie zacz�� dzia�a�. Przej�� w�adz� od nielubianej Rady Regencyjnej, podpisa� uk�ad z armi� niemieck�, zmuszaj�c j� do opuszczenia Polski, wreszcie nada� nazw� naszemu pa�stwu - Rzeczpospolita Polska. To on tak�e - o czym si� cz�sto zapomina - zadecydowa� o naszych barwach narodowych i wygl�dzie naszego herbu. Wreszcie rozpocz�� scalanie rozproszonych ziem polskich w jeden organizm pa�stwowy. Jedyn� wsp�ln� dla ca�ej Polski instytucj� by�o wojsko i to ono zadecydowa�o o narodzinach Rzeczpospolitej.

I w�a�nie z tego powodu 11 listopada jest �wi�tem. Lecz czy niepodleg�o�ci? By� mo�e bardziej trafn� nazw� by�oby ��wi�to jedno�ci narodowej�, jednak nie ma �adnych w�tpliwo�ci, �e w�a�nie tego dnia ukszta�towa�a si� Polska: Wojsko Polskie w ci�gu nast�pnych trzech lat krwawych walk obroni�o ca�o�� i niepodleg�o�� naszego pa�stwa.